Το μητρικό γάλα αποτελεί την ιδεατή και απόλυτα τέλεια διατροφή (gold standard) για το ανθρώπινο βρέφος. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνουν αποκλειστικό θηλασμό για τους πρώτους 6 μήνες ζωής λόγω επιταχυνόμενης ανάπτυξης και κατόπιν για όσο θέλει η μητέρα και το παιδί.

Ο μητρικός θηλασμός (ΜΘ) μεταξύ άλλων έχει τα παρακάτω ανυπέρβλητα πλεονεκτήματα για το παιδί:

• Το μητρικό γάλα είναι ζωντανός ιστός που προσαρμόζεται συνεχώς στις ανάγκες του νεογνού/βρέφους/νηπίου
• Μέσω του ΜΘ δημιουργείται και ενισχύεται ο ψυχικός δεσμός μητέρας-παιδιού
• Τα θρεπτικά συστατικά του μητρικού γάλακτος βρίσκονται σε ιδανική συγκέντρωση και συνδυασμούς, ώστε να είναι τέλεια απορροφήσιμα από το πεπτικό σύστημα του βρέφους
• Το μητρικό γάλα παρέχει στο βρέφος έτοιμα αντισώματα, βοηθά στην ωρίμανση του αμυντικού συστήματος του βρέφους με συνέπεια την προστασία του από τις λοιμώξεις
• Το μητρικό γάλα συμβάλλει στην ανάπτυξη του κατάλληλου μικροβιώματος στο πεπτικό σύστημα. Σύμφωνα με ολοένα αυξανόμενα ερευνητικά δεδομένα, το μικροβίωμα, δηλαδή τα τρισεκατομμύρια των μικροοργανισμών που διαβιούν στο ανθρώπινο σώμα, είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση της ψυχοσωματικής υγείας καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής.
• Το μητρικό γάλα επίσης περιέχει βιοενεργά μόρια (ορμόνες, αυξητικούς παράγοντες κλπ) τα οποία προκαλούν επιγενετικές τροποποιήσεις, δηλαδή επίκτητες αλλαγές στο DNA των κυττάρων με αποτέλεσμα την έκφραση ή μη διαφόρων γονιδίων τη δεδομένη στιγμή και την επίδραση ακολούθως στο μεταβολισμό, την παραγωγή ορμονών, την ευαισθησία των ιστών σε διάφορα μόρια και τελικά την προστασία από την παχυσαρκία, χρόνια νοσήματα (καρκίνο, διαβήτη, στεφανιαία νόσο), αλλεργίες και φλεγμονές
• Με το μητρικό θηλασμό εκπαιδεύεται το γευστικό κριτήριο του παιδιού και οικοδομούνται οι καλές συνήθειες διατροφής για όλη τη μετέπειτα ζωή του
• Επιτυγχάνεται η βέλτιστη ανάπτυξη του νοητικού δυναμικού του παιδιού μέσω της παροχής κατάλληλων θρεπτικών συστατικών στον εγκέφαλο
• Βιβλιογραφικά έχει τεκμηριωθεί η μείωση των ποσοστών λευχαιμιών και SIDS (Sudden infant death syndrome, Σύνδρομο αιφνιδίου θανάτου των βρεφών) στα θηλάζοντα βρέφη
• Ο ΜΘ είναι μη κοστοβόρα, οικολογική επιλογή με πολύ χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα

Παράλληλα με τις ευεργετικές επιδράσεις στο παιδί, τα πλεονεκτήματα του MΘ για τη μητέρα συνοψίζονται ως εξής:

• Μείωση μαιευτικών προβλημάτων μετά τον τοκετό (αιμορραγίες, γρηγορότερη επαναφορά διαστάσεων μήτρας)
• Μείωση ποσοστών επιλόχειας κατάθλιψης
• Ψυχικός δεσμός μάνας παιδιού (attachment)
• Απώλεια βάρους
• Προστασία από στεφανιαία νόσο, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, ΣΔ με 12-24 μήνες ΜΘ αθροιστικά σε όλες τις εγκυμοσύνες
• Προστασία από καρκίνο μαστού και καρκίνο ωοθηκών (αθροιστικά)

Σε ενδεχόμενο που ένα παιδάκι γεννηθεί πρόωρα, ο ΜΘ αποτελεί επιπλέον θεραπευτική στρατηγική για πολλά προβλήματα της προωρότητας, καθώς λόγω της αυξημένης περιεκτικότητας του ΜΓ σε πρωτεΐνη και βιοενεργά μόρια εξασφαλίζει καλή θρέψη και ανοσοπροστασία, μείωση των ημερών νοσηλείας στη μονάδα νεογνών και μειωμένα ποσοστά μεταβολικού συνδρόμου (παχυσαρκία, διαβήτης) στη μετέπειτα ζωή. Για τους λόγους αυτούς, στις μονάδες νεογνών χρησιμοποιείται ακόμα και γάλα δότριας.

Σε συλλογικό επίπεδο, τα 10 βήματα για την εδραίωση του ΜΘ σύμφωνα με τις αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που έχουν υιοθετηθεί και από τις ελληνικές αρχές είναι:

• Η ύπαρξη γραπτής πολιτικής για το ΜΘ και η τακτική ενημέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού υγείας στα μαιευτήρια
• Η εκπαίδευση όλου του προσωπικού υγείας στις απαραίτητες δεξιότητες για την εφαρμογή αυτής της πολιτικής
• Η πληροφόρηση των εγκύων για τα οφέλη και την πρακτική του ΜΘ
• Η ενθάρρυνση της επαφής δέρμα με δέρμα (skin-to-skin contact) για 1 ώρα μετά τον τοκετό ή μέχρι τουλάχιστον τον πρώτο θηλασμό
• Η επίδειξη στις μητέρες για το πώς να θηλάζουν και πώς μπορεί να διατηρηθεί η γαλουχία ακόμα και στην περίπτωση που πρέπει να αποχωριστούν το βρέφος τους
• Η σύσταση να μη δίνεται στα νεογέννητα καμία άλλη τροφή ή υγρό παρά μόνο ΜΓ, εκτός αν υπάρχει άλλη ιατρική ένδειξη
• Η διευκόλυνση και η πρακτική της συνδιαμονής της μητέρας και του νεογνού 24 ώρες την ημέρα (rooming-in)
• H ενθάρρυνση του ΜΘ κατ’ απαίτηση του βρέφους (να θηλάζει όποτε και όσο θέλει)
• Η σύσταση να μη δίνονται πιπίλες ή μπιμπερό και ψευδοθηλές τις πρώτες ημέρες ζωής του νεογέννητου
• Η ενδυνάμωση και δημιουργία ομάδων υποστήριξης του ΜΘ στις οποίες θα απευθύνονται οι μητέρες όταν επιστρέφουν σπίτι με το νεογέννητο

Αντενδείξεις για το ΜΘ είναι πολύ λίγες και συνίστανται στις παρακάτω:

• Ενεργός φυματίωση μητέρας
• ΗΙV μητέρας
• Aνεμευλογιά μητέρας (5 ημέρες προ τοκετού και 2 μετά)
• Ενεργές βλάβες έρπητα στο μαστό
• Αγωγή/απεικονιστικές εξετάσεις μητέρας με ραδιοφάρμακα
• Φαρμακευτική αγωγή μητέρας που δεν είναι συμβατή με ΜΘ πχ αντινεοπλαστικοί/ ανοσοκατασταλτικοί παράγοντες
• Ουσίες μητέρας (αλκοόλ, ναρκωτικά)
• Γαλακτοζαιμία νεογνού

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις το νεογνό /βρέφος μπορεί να θηλάσει και αυτό αποτελεί δικαίωμά του. Στα συνηθισμένα προβλήματα που προκύπτουν τον πρώτο καιρό όπως ίκτερο από ΜΘ, συμφόρηση στήθους, τραυματισμό θηλών, μαστίτιδα, απόστημα μαστού, σύγχυση θηλών από το βρέφος και αγκυλογλωσσία βρέφους, δεν διακόπτεται ο ΜΘ, αλλά υποστηρίζεται κατάλληλα η δυάδα μητέρας-παιδιού.